گۆی زەوی وەک فەڵاتی ئێران:

نووسین و توێژینەوە: عەبدوڵقادر پیران

گۆی زەوی وەک فەڵاتی ئێران دەبینرێت،بەتەواوی لە کۆنترۆڵ دایە و بێ ئەو ھێزە یەک میلیۆنۆمیە چرکەیەک ناتووانی دەوام بێنی و دەتەقێتەوە دە وام ناکات.
خاڵەکانی گرنگ بۆ شیکردنەوەی پرۆسەی ژیان بۆ (بنکەی ژین) بارودۆخی ژینگەی وڵاتی ئۆستراڵیایە بۆ سەبارەت بەشێرپەنجەی پێست کە بەپێی ئامار و ژمارەکانی ناوەندی تەندروستی ژێنەکانی قاوقازیا کە مرۆڤی قژکاڵ دەگرێتەوە لە ١٠٠ کەسی تووشبوو بەو دەردە ٧٥ ھەتا ٨٠% مرۆڤی قژکاڵ دەبینرێن کە ھەتاکوو ئەمرۆ ھۆکاری بۆ نەدۆزراوەتەوە.
بنکەی ژین وەک تاکە کەس سرووشتی ژینگەی ئۆستراڵیای گرتەبەر چاو کە ئەو وڵاتە پان و بەرینە لە ناو( ٣ی )ئاوی گەورەی ئۆقیانۆسیدا جێگەی گرتووە.کە باشوور و ڕۆژھەڵاتی زۆر جیاوازی ھەیە.لەگەڵ ڕۆژئاوا و باکووری ڕۆژئاوا.کە لە لیواری باشور دەزگای پاڵاوتنی خۆی دانراون بو کۆکردنەوەی خۆی لە ئاوی دەریا کە بیری پاڵاوتنی خوی لە دەریاچەی ورمێ خستەوە بیر.

بەشێک لە ئاوی سوێری باشور وەکوو چۆمێکی قوڵ و بەرین بە پانتایی چەند سەد کیلۆمەتر لە نێوان وڵاتی نیوزیلەند و ئۆستراڵیا بۆ باکور دەرۆا بۆ پارێزگاری لەتێکەلاوبوونی ئاوی ئۆقیانۆسی ھیند لەگەڵ ئارام.لێرە بنکەی ژین پێی زانی کە ئاوی سوێر بەڕێوەبەری ژیانی ڕەنگینە و ئەو چۆمە دەرۆات ھەتا بەوڵاتانی ھیند و چین کاتی ئەو جیاوازیەم بۆ دەرکەوت کە ئاوی سوێر ھۆکار و  ژیانی ڕەنگینە ھەوێنی کاری توێژینەوە ساز بووە چووینە ناو ئاوەکان،ئۆقیانۆسی ھێمن یا پاسفیک بە پانتایی( ١٦٥٧٢١٠٠) کیلۆمەتری چوار گۆشەوە ٢٥٠٠ جە زیرە کە ھندیکیان ئادە میزادی ھە بوەکانی کە دۆزرابێتەوە کە جێگای سەرنجە کە باسی لێدەکەین ئۆقیانۆسی ھند بە پانتایی( ٧٤٩١٧٠٠٠) کیلۆمەتری چوار گۆشە سێھەمین ئاوی ڕووی گۆی زەویەوە لە نێوان قارەی ئاسیا و ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقیا و ژیانێکی پێست ئەستوور و زەبەڵاح و رەشی پێوە دیارە کە زۆر گرینگە لەبەرچاو بگیرێت.کە ھۆکاری چیە ئۆقیانۆسی ھێمن بونەوەری وردو پێست ناسک و ڕەنگین بۆچی تاکوو ئێستا کەس بەدوایدا نەچوە و بەڵام ئاوی ئۆقیانۆسی باشور بە( ١٤،٠٥٧٠٠٠ )کیلۆمەتری چوارگۆشە کە زوری سەھۆڵە و پلەی سەرما لە چلەی گەرمای ھاویندا لە ژێر ٢ پلەیە.

سەنتەری توێـژینەوەی ژنێتێکی زانستی سروشتی ژین

بنکەی کێلەشین ٢ ئۆسترالیا